2020-2021 kurtsoko emateak

CISTE proiektuaren ematea

---

Gipuzkoako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Sarea Programa CISTE, Circularidad y Sostenibilidad de Tecnologías Eólicas proiektua finantziatu du, Gipuzkoako Foru Aldundia deialdiaren barruan.

 

Proiektuaren laburpena

Energia iturri garbiak eta berriztagarriak zabaltzea funtsezkoa da ekonomia benetan zirkular eta jasangarri bat bultzatzeko. Bestela, ekoizpen eta kontsumo-sistemek linealak izaten jarraituko dute, baliabideen erabileraren eraginkortasunaren hobekuntzak kontuan hartu gabe, sistemak ingurumen-inpaktu handiko erregai fosilen mende jarraituko baitu.

Euskal Autonomia Erkidegoan, bereziki garrantzitsua da hori, eskualdeak mendekotasun handia baitu (>% 90) beste eskualde batzuetan ekoitzitako energiarekin, non gas naturala eta petrolioa euskal energiaren eskari osoaren % 80 baitira. Horrek eskaintzaren eta prezioen aldakortasun-arriskua dakar, eta honek eragina izan dezake energia-segurtasunean eta eskualdeko lehiakortasunean. Hori da, halaber, Euskal Autonomia Erkidegoko energiaren sektorea berotegi-efektuko gasen eskualdeko isurketa guztien % 35a (6,7 Mt) izateko arrazoi nagusietako bat.

Ondorioz, EAEk aktiboki sustatzen ari da karbono gutxi kontsumitzen duen energia-eredu baten hedapena. Eredu horretan, energia berriztagarriko teknologiek berebiziko garrantzia dute eskualdeko energia eta klima-helburuak lortzeko, bai eta Espezializazio Adimentsurako Estrategian adierazitakoak ere.

2030erako Euskal Energia Estrategiaren arabera, matrize energetikoan energia berriztagarriaren kuota % 126 handituko da 2030ean, eta aurreikusten da teknologia eolikoa izango dela hamarkada honetan gehien handituko den energia-iturria (783 MW = + % 390 2020rekin alderatuta).

Hala ere, energia eolikoaren hedapenak matrize elektrikoaren deskarbonizazioan funtsezko eginkizuna duen arren, hori ez da nahikoa berotegi-efektuko gasak ahalik eta gehien murrizteko eta benetan zirkularra eta iraunkorra den garapena lortzen laguntzeko.

Euskal Autonomia Erkidegoan 160 haize-turbina instalatu ziren 1999tik 2006ra bitartean. 20 urteko batez besteko bizitza kontuan hartuta, 2020tik 2030era sorgailu horiek bizitza baliagarriaren amaierara iritsiko dira eta behar bezala kudeatu beharko dira. Nahiz eta osagai batzuk birziklagarriak izan, hala nola dorrea, kontrol-panelak eta sorgailua, beste osagai batzuk, hormigoizko oinarria adibidez, zabortegira bidali ohi dira. Halaber, material asko ziklo irekietan birziklatzen dira kalitate txikiagoko materialak ekoizteko. Bestalde, gaur egungo haize-palak birziklatzeko prozesuak konplexuak dira, konposatu ugari dituztelako.

Kontuan hartu beharreko beste alderdi garrantzitsu bat kritikotasun materiala da. Adibidez, munduko balio-katerako arrisku handiena duten zortzi material kritikoetatik hiru (Neodioa, Disposioa eta Praseodimioa) sorgailu eolikoen ekoizpenean erabiltzen dira. Mineral horiek garrantzi estrategikoa dute Europar Batasunarentzat eta EAErentzat; izan ere, eskualde horiek ez dute lur arraroen mineralen biltegirik, eta mundu mailako balio-kateen mende daude. Hori arriskutsua da etorkizunean energia eolikoaren balio-kateak garatzeko.

Horrenbestez, energia eolikoaren teknologiak hedatzearekin eta kudeatzearekin batera, teknologien, enpresa-ereduen eta balio-kateen diseinu adimenduna egin behar da, eta horietan ekonomia zirkularraren printzipioak aplikatzea funtsezkoa da sistemaren ingurumen, ekonomia eta gizarte-jasangarritasuna bermatzeko.

Proiektu honen helburu nagusia EAEko teknologia eolikoen, negozio-ereduen eta balio-kateen zirkulartasunaren eta iraunkortasunaren arteko korrelazioa aztertzea da. Ikerketarako bi galdera nagusiak honako hauek dira: i) Zenbateraino handitu daiteke sistemaren zirkulartasuna? Eta ii) nola eragin dezakeen sistemaren zirkulartasunaren handitze horrek (positiboki eta/edo negatiboki) ingurumenaren, gizartearen eta ekonomiaren jasangarritasunean.

Proiektu honen emaitzak baliagarriak izango dira etorkizunean arlo teknologikoan eta ez-teknologikoan erabakiak hartzeko prozesuak bultzatzeko, industria-mailatik abiatuta (adibidez, materialen diseinua, teknologiak, zerbitzuak, enpresa-ereduak eta balio-kate berriak), politika-mailatik abiatuta (adibidez, politika, estrategia eta ekintza-plan berrien diseinua), maila sozioekonomikotik abiatuta (adibidez, merkatu-ezagutza eta aukera berriak) eta ingurumen-mailatik abiatuta (adibidez, baliabideen eta ingurumenaren aurrezpena).

Project contact: Joan Manuel F. Mendoza (jmfernandez@mondragon.edu).